Konu: Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi
Giriş
10 Şubat 2021 tarihli ve 31391 sayılı Resmi Gazete’de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından Coğrafi Veri İzinleri Yönetmeliği (“Yönetmelik”) yayımlanmıştır. Yönetmelik’te gerçek kişilerin, özel hukuk tüzel kişileri ve kamu tüzel kişileri tarafından Ulusal Coğrafi Veri Sorumluluk Matrisi (“Matris”) kapsamındaki coğrafi verileri toplanmasına, üretilmesine, paylaşılmasına ve satılmasına ilişkin esaslar düzenlenmiştir.
1. Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi ve Coğrafi Veri İzin Belgesi Nedir?
Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi’nin (“TUCBS”) en önemli ve temel bileşeni olan coğrafi veri, konum bilgisi içeren her türlü veriyi ifade etmektedir. Coğrafi veri, geometri bilgisi ve koordinatlarla ifade edilen konum bilgisi ile konumsal olmayan öznitelik bilgilerinden oluşmaktadır. TUCBS kapsamında 32 coğrafi veri temasına ilişkin 52 adet alt tema grubu belirlenmiştir. Buna göre coğrafi veri teması, belirli bir konuya ilişkin olarak ulusal veya uluslararası standartlara uygun hazırlanan coğrafi veri topluluğunu ifade eder. Coğrafi veri alt teması ise coğrafi veri temasının düzey, ölçek veya konu başlığına göre sınıflandırılmış alt grubunu ifade etmektedir. Coğrafi verinin sınıflandırılması amacıyla ise Matris oluşturulmuştur.
Yönetmelik’te birden fazla konum bilgisi içeren coğrafi veri izne tabi tutulmuştur. Matris; izne tabi kişilerin coğrafi veriye erişim, paylaşım ve kullanım yetkilerini tanımlamaktadır.
Yönetmelik kapsamında, coğrafi veriyi kullanacak kişilerin Coğrafi Veri İzin Belgesi (“İzin Belgesi”) alması öngörülmüştür. İzin Belgesi’nde, izin sahibinin çalışacağı bölgenin hangi paftaları kapsadığını ve bu bölgelerde coğrafi veriyi toplama, üretme, paylaşma ve satma gibi hangi faaliyetlerin yürütülebileceğine ilişkin bilgiler yer alır. Ayrıca izin kapsamındaki coğrafi veriye ilişkin bilgiler, yapılacak iş kapsamında çalıştırılacak personel, araç, gereç ve yazılım bilgileri de İzin Belgesi’nde yer alır.
2. Kimler İzin Belgesi Almalıdır, Nasıl Başvuru Yapılır?
Gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri tarafından Matris'te belirtilen coğrafi verilerin toplanması, üretilmesi, paylaşılması veya satılması için İzin Belgesi alınması gerekir. Kamu tüzel kişilerinin Matris kapsamındaki coğrafi verileri toplaması, üretmesi, paylaşması veya satması Bakanlık iznine tabidir ancak kamu tüzel kişileri izin bedelinden muaf tutulmuştur. Gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri, kamu kurumları ve kamu tüzel kişileri için yürüttükleri faaliyetler kapsamında üretecekleri verileri ticarete konu etmeleri durumunda da veri izin bedeli ödemekle yükümlüdürler. Ancak belirtmek gerekir ki 10/2/2021 tarihli ve 31391 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Coğrafi Veri Lisans Yönetmeliği kapsamında lisans alan kişilerin İzin Belgesi almasına gerek yoktur.
Başvurular Bakanlık bünyesinde oluşturulan sisteme kayıt olmak suretiyle yapılır. Sisteme kayıt işlemi tamamlandıktan sonra başvurucunun faaliyette bulunmak istediği verilerin, Matris’te düzenlenen hangi tema/alt temalar ile ilgili faaliyetleri içerdiği belirtilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, izin başvurusunun faaliyet tarihinden önce yapılması gereğidir. İzin sahibi, izin süresinin bitimine 15 gün kala yapmış olduğu faaliyete ilişkin coğrafi verileri, Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu (“UCBP”) ile paylaşır ve buna ilişkin bilgi ve belgeleri Bakanlığa teslim eder. UCBP ile veri paylaşımı yapılamaması durumunda ise gerekçe raporunu Bakanlığa sunulması gerekir.
3. İzin Süresi, İzin Süresinin Uzatılması, Yenilenmesi ve İptali
Bakanlık tarafından verilen izin belgesinin süresi bir yıldır. Gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri coğrafi veri izin belgesindeki herhangi bir koşulda değişiklik olmaması kaydıyla İzin Belgesi’nin geçerlilik süresinin sona ereceği tarihten en az onbeş gün önce gerekçesi ile birlikte izin süresinin uzatılmasını talep edebilir. Bu durumda Bakanlık talebi onbeş gün içinde değerlendirerek izin süresinin yarısını geçmeyecek şekilde, bir defaya mahsus, süreyi uzatabilir. İkinci kez uzatma başvurusunda bulunanlar veya süresi içinde çalışmasını tamamlayamayanlar yeniden izin başvurusunda bulunmak zorundadır.
İzin sahibi, ilgili mevzuata ve başvuru sırasında sistem üzerinden onaylanan taahhütnameye uygun davranmakla yükümlüdür. Aksi halde İzin Belgesi iptal edilir. Ülke menfaatlerini tehdit edecek bir durumun tespit edilmesi hali de İzin Belgesi iptal sebeplerinden biridir. İzin süresi bitiminden 15 gün önce faaliyetin tamamlanma durumu ve UCBP’ye veri sunumun yapılmaması veya Bakanlığa bilgi verilmemesi durumunda da İzin Belgesi iptal edilir. Bakanlık tarafından yapılacak kontroller sonucu başvuru aşamasında sunulan bilgi ve belgelerde değişiklik tespit edilmesi ve bunun onbeş gün içerisinde giderilmemesi durumunda İzin Belgesi iptal edilir. Ayrıca Yönetmelik’te, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer alan bazı suçlardan mahkum olanların halinin de İzin Belgesi’nin iptal sebebi olduğu düzenlenmiştir.
Coğrafi veri izin belgesi iptal edilen gerçek kişi ve özel hukuk tüzel kişileri, 1 yıl süreyle; ikinci kez iptali gerektirmesi durumunda 2 yıl süreyle izin başvurusunda bulunamaz.
4. İzin Belgesi Başvuru Masrafları
2022 yılı güncel fiyatlarıyla KDV dâhil coğrafi veri izin bedeli 1/1000’lik pafta başına, yabancı gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri için 74,31 TL, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı gerçek kişiler ve Türkiye Cumhuriyeti kanunları bünyesinde kurulmuş özel hukuk tüzel kişileri için ise 37,16 TL’dir. Bu tutarlar takvim yılı başından geçerli olmak üzere her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. İzin alınmaması durumunda veya İzin Belgesi’nin yenilenmemesi yahut iptalinden sonra izinsiz çalışmaya devam edilmesi durumunda Bakanlık tarafından izin bedelinin 10 katı tutarında idari para cezası uygulanır.
Sonuç
Türkiye’ye ait Ulusal Coğrafi Veri Sorumluluk Matrisi kapsamında, coğrafi verileri toplanması, üretilmesi, paylaşılması veya satılması; özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla ve ticari faaliyetleri gerçekleştirmek için gerekli belgelere sahip olması şartı ile Bakanlığın iznine tabi tutulmuştur. Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi’ne kayıt olunmadığı takdirde Bakanlık tarafından coğrafi verinin kullanılması durumunda idari para cezası yaptırımı öngörülmüştür.
Yazar : GülelHukuk