A- 20 VE 30 ARASI İŞÇİ ÇALIŞTIRAN İŞVEREN YÜKÜMLÜĞÜ
1. İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Yükümlülüğü
50 çalışandan az personeli bulunan “Tehlikeli” ve “Çok Tehlikeli” sınıfta yer alan tüm işyerleri 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren iş güvenliği uzmanı bulundurması zorunlu kılınmıştır.50 çalışandan az personeli bulunan “Az Tehlikeli” sınıfta yer alan tüm işyerleri 1 Temmuz 2016 tarihinden itibaren iş güvenliği uzmanı bulundurması zorunlu kılınmıştır. iş güvenliği uzmanı çalışma yükümlülüğünü işveren tarafından yerine getirilmemesi durumunda 2019 yılı için idari para cezası : Az tehlikeli sınıftaysa (%50 arttırılarak) 14.361 TL , Tehlikeli sınıftaysa (0 arttırılarak) 19.148 TL, Çok tehlikeli sınıftaysa (%200 arttırılarak) 28.722 TL olarak uygulanmaktadır.
2. Toplu İşçi Çıkışını Bir Ay Önceden Bildirme Yükümlüğü
4857 sayılı Kanun'un 29. maddesine göre, işyerinde çalıştırılan işçi sayısı 20 ile 100 işçi arasında ise, 10 işçinin, İşçi sayısı 101-300 arasında ise, en az oranında işçinin, İşçi sayısı 301’ den fazla ise en az 30 işçinin iş sözleşmesi 4857 sayılı Kanun'un 17. maddesine göre bir aylık sürede, topluca veya farklı tarihlerde işverence fesih edilmesi halinde, fesih tarihinden 30 gün öncesinden yazı ile İş Kur Müdürlüğü'ne ve İlgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü'ne bildirilme yükümlüğü bulunmaktadır.
B- 30 VE 50 ARASI İŞÇİ ÇALIŞAN İŞYERİ İŞVEREN YÜKÜMLÜĞÜ
1- İş Güvencesi Hükümlerinden Yararlanma (30 ve üzeri çalışanı olan işyerlerinde yukarıda yazılı Toplu İşçi Çıkışını Bir Ay Önceden Bildirme Yükümlüğü ve İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Yükümlülüğü hususlarına ek olarak)
İşyerinde çalıştırılan işçi sayısı 30 ve üzerinde ve bu işyerlerinde çalışan işçilerin kıdemleri 6 aydan fazla ise, 4857 sayılı kanunda yer alan iş güvencesi hükümlerinden yararlanmaları mümkündür. İş güvencesinden yararlanmak için gerekli olan 30 işçinin hesabında aynı işverenin sahibi olduğu aynı işkolundaki tüm işyerlerindeki işçi sayılarının dikkate alınması, işçilerinin 6 aylık kıdeminin hesabında da aynı işverenin tüm işyerlerinde geçen sürelerinin dikkate alınması gerekmektedir. Bu durumda örneğin; A A.Ş.’ nin İstanbul, Ankara ve Adana işyerleri tekstil alanında faaliyet gösterdiği takdirde söz konusu işyerlerinde çalışan tüm işçi sayılarının iş güvencesi hususunda dikkate alınması gerekmektedir.
C- 50 VE ÜZERİNDE İŞÇİ ÇALIŞTIRAN İŞVERENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
1. Özürlü ve Eski Hükümlü İşçi İstihdam Yükümlülüğü (50 ve üstü çalışanı olan işyerlerinde İş Güvencesi Hükümlerinden Yararlanma ve Toplu İşçi Çıkışını Bir Ay Önceden Bildirme hususlarına ek olarak)
4857 sayılı İş Kanunu'nun 30. maddesi gereğince, 50 ve üzeri işçi çalıştırılan özel sektör işyerlerinde, %3 oranında engelli (özürlü) işçinin çalıştırılması gerekmektedir. İşçi sayısının tespitinde aynı işverenliğin aynı il sınırları içerisindeki işyerlerinde çalıştırılan işçi sayısı esas alınmaktadır. 4857 sayılı İş Kanununun 101inci maddesine göre, İşverenin engelli işçi çalıştırma yükümlülüğü olduğu halde, çalıştırmadığı her engelli işçi ve çalıştırılmayan her ay için. 3.251 TL idari para cezası uygulanır.
2. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Yükümlülüğü
50’den fazla çalışanı olan ve az tehlikeli sınıf ile çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 30.12.2013 Tarihinden itibaren İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırma zorunluluğu bulunmaktadır. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı çalışma yükümlülüğünü işveren tarafından yerine getirilmemesi durumunda 2019 yılı için idari para cezası : Az tehlikeli sınıftaysa (%50 arttırılarak) 14.361 TL , Tehlikeli sınıftaysa (0 arttırılarak) 19.148 TL, Çok tehlikeli sınıftaysa (%200 arttırılarak) 28.722 TL olarak uygulanmaktadır.
3. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Oluşturma Yükümlülüğü
6331 sayılı Kanun'un 22. maddesine göre, 50 ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu kurmakla yükümlüdür. 50 ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği kurulunu oluşturulmaması durumunda 2019 yılı için idari para cezası; Az tehlikeli sınıftaysa (%50 arttırılarak) 5.737 TL ,Tehlikeli sınıftaysa (0 arttırılarak) 7.650 TL, Çok tehlikeli sınıftaysa (%200 arttırılarak) 11.475 TL olarak uygulanmaktadır.
4. “Büyük Kaza Önleme Politikası” veya “Güvenlik Raporu” Hazırlama Yükümlülüğü
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 29’uncu maddesi uyarınca, işletmeye başlanmadan önce, büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerleri için, işyerlerinin büyüklüğüne göre “büyük kaza önleme politika belgesi” veya “güvenlik raporu” hazırlamakla yükümlüdür. “Büyük kaza önleme politika belgesi” veya “Güvenlik Raporu” hazırlama yükümlülüğünün ihlal edildiğinin saptanması halinde kuruluşun tamamında işin durdurulması şeklinde bir yaptırım uygulanabilecektir.
Av. Abide Gülel Birsen
Stj. Av. Tuğçe Akıl
Yazar : Gülel Hukuk